تفاوت تاویل و تعبیر

تفاوت تاویل و تعبیر

تفاوت تاویل با تعبیر، همانند تفاوت میان رؤیت و رؤیاست.

همان‌طور که رؤیت نسبت به مشاهده در بیداری استعمال می‌شود، رؤیا نیز همان رؤیت در خواب را می‌گویند.

تاویل همانند تعبیر، کوششی در جهت یافت باطن امور و اشیا می‌باشد؛ همان‌طور که چنین کوششی را در جهت رویا، تعبیر می‌نامند، با این تفاوت که یافت باطن و وصول به حقیقت و واقعیت رویا را می‌توان در واژه تاویل به‌کار برد؛ ولی رویت به جای رویا استعمال ندارد و تعبیر را در اصطلاح خاص، تاویل نمی‌گویند.

تاویل نسبت به تعبیر به مراتب دارای اهمیت بیش‌تری است و توان و قدرت بیش‌تری را به دارنده آن می‌دهد.

تاویل، شعور باطن را به کار می‌گیرد و عقل و اندیشه انسان را به فعالیت وا می‌دارد و وی را با حقایقی آشنا می‌سازد که قابل مقایسه با امور صوری و ظاهری نیست.

تاویل، ریشه در عمق معرفت آدمی دارد و شعور باطن چنین معنایی را ایجاب می‌نماید و قدرت معنوی انسان را در این مسیر قرار می‌دهد.

تاویل امری است روشن و شناخته شده و ریشه در حقیقت انسان دارد و از صفات کمال و سرمایه‌های ملموس آدمی می‌باشد.

تاویل حقیقتی عینی و شانی از شوون انسانی است که در صورت بروز و فعلیت، آدمی را در رویتی برتر از ظواهر و محسوسات قرار می‌دهد.

این علم، گذشته از ارزش و موقعیت والای آن، از ظرافت خاصی برخوردار است و کم‌تر کسی می‌تواند خود را به عمق آن برساند و صاحب تاویل و واجد قدرت یافت و کشف باطن گردد.

صاحب تاویل دارای صفات کمالی است و از اراده و توجه خاصی برخوردار است که تنها در خور اولیای الهی می‌باشد؛ اگرچه هر فردی به فراخور درک و شعور باطنی خود می‌تواند حکایتی از وقایع داشته باشد و می‌شود که حکایت وی دور از واقع نباشد.

آنان که صاحب تاویل هستند دارای حکم نیز می‌باشند و حاکمیت فراوانی نسبت به موجودات دارند و از قدرت نفوذ در باطن اشیا برخوردارند و صاحب دیده‌ای برای رویت باطن موجودات می‌باشند که این دید غیر از دیدن ظاهری است و این دیده نه بر سر؛ بلکه بر دل انسان کامل و وارسته است.

دانش تاویل دارای منابع فراوانی است و مهم‌ترین منبع شناخت آن قرآن کریم است که در این مقام به خلاصه‌ای از آن اشاره می‌گردد.

مرگ خوش آدینه

یوسف زندان کشیده

چه جای کام و خودکامی، چه باک از نام و بدنامی

 

 

 

چه جای کام و خودکامی، چه باک از نام و بدنامی

 

جناب خواجه:

همه کارم ز خودکامی به بدنامی کشید آخر

نهان کی ماند آن رازی کزو سازند محفل‌ها

حضوری گر همی خواهی از او غایب مشو حافظ

متی ما تلق من تهوی دَع الدّنیا و اَهملها

 

نکو:

چه جای کام و خودکامی، چه باک از نام و بدنامی* * *

که نقش دل ز روی من دهد رونق به محفل‌ها

دم من از نی هستی نوای آفرین دارد* * *

نفیر نای‌ام آدم را به رقص آرد چو بسمل‌ها

بود موجودی‌ام عشق و مرام و مذهبم عشق است* * *

ابد را در ازل دیدم به‌دور از چشم عاقل‌ها

حضور و غیبتم باشد به ذات حق تماشاگر* * *

نکو کی شکوه‌ای دارد، ادر کاسا وناولها

 

حافظ واستاد نکونام

مرا منزل بود امن و دلم شد در طرب هر دم

جناب خواجه:

مرا در منزل جانان، چه امن عیش، چون هر دم

جرس فریاد می‌دارد که بربندید محمل‌ها

به می سجّاده رنگین کن گرت پیر مغان گوید

که سالک بی‌خبر نبود ز راه و رسم منزل‌ها

شب تاریک و بیم موج و گردابی چنین هایل

کجا دانند حال ما سبکباران ساحل‌ها

 

نکو:

مرا منزل بود امن و دلم شد در طرب هر دم* * * جرس در راه ما کی رانده ناهنگام محمل‌ها

شبم روز است و دورم از هراس موج و گردابی* * * شد از ما موج این دریا، هم از دل رام ساحل‌ها

رها از دلق و سجاده، زدم با دلبرم باده* * * به‌دور از چشم هر سالک، جدا از جمعِ غافل‌ها

لمس جلوه ها

عرفان محبوبی

دل ازغیر حق تهی کردن

کفر ودین

فنا وبقا

فنا و بقا

دل من به عشقش گرفتار شد

فنا گشت و خود لیس فی الدار شد

به‌ناگه رها گشتم از جسم و تن!

جدا گشتم از هر که بوده چو من

ندیدم به‌جز آتشی در وجود

فقط عشق حق بود و دیگر نبود

خودی شد نمادِ علیل و ذلیل

به نزد کمال و جمال و جلیل

دگر هرچه دیدم همه نور بود!

به‌جز نور «هو»، خود نه میسور بود

چو با نور حق می‌شدم در ظهور

فراوان شدم در سفر، غرق نور

شدم غرق ذاتش، ولی بی‌حجاب

رسیدم به آن ذات، بی هر نقاب

چو دیدم نگارم، نماندم قرار

نمود او خمارم به صد نور و نار

بدیدم صفات جمال و جلال

به ذات حق اندر کمال و وصال

بدیدم سراپا، جمال وجود

که بر ذات خود، سجده‌ها می‌نمود

سجودی، نه با وصف عنوانی‌اش!

نمودی، نه با رسم سبحانی‌اش!

نهان را چو دیدم به چشم عیان

بدیدم خداوندْ پاک و جوان

جمالش بود چهره هر جمال

وصالش، وصال دل هر کمال

کشیدم جمالش چو نقشی به تن

به هر ذره، ذاتش بدیدم علن

دگر تن نبود و دگر «من» نبود

برفت از دلم چهره هر «نمود»

شدم نزد حق بی‌تعین عیان

برفت از دلم هر یقین و گمان