فرصت پرواز

تقسیم سوره به اسم وفعل

تقسیم سوره به اسم و فعل

سوره حمد بر دو قسم اسمى و فعلى است. اسم و فعل حق تعالى در سوره‏ى حمد به صورت امتزاجى آمده است. باید توجه داشت منظور از اسم و فعل، اصطلاح آن در دانش «اسماء الحسنى» است و نه اصطلاح ادبى آن.

این سوره با اسم شروع مى‏شود؛ زیرا اسماى حق تعالى بر فعل او پیشى دارد. هم‏چنین در صدر سوره بیش‏تر اسماى حق تعالى آمده و پایان سوره بیش‏تر با فعل همراه است و این نیز به سبب برترى اسما بر افعال است.

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» تمامى پنج اسم حق تعالى است و «الْحَمْدُ»

اسم است. «لِلَّهِ رَبِّ» اسم است و «الْعالَمینَ» فعل است. «الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. مالِکِ»اسم است و «یَوْمِ الدِّینِ» فعل است و «إِیَّاکَ » اسم است و «نَعْبُدُ»فعل است «وَإِیَّاکَ» اسم است و «نَسْتَعینُ. اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ. صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاالضَّالِّینَ»فعل است؛ به‏جز ضمایرى که در این بین است و اسم است.

سوره‏ى حمد داراى دو چهره‏ى ثابت و متغیر یا اسم و فعل است. نیمه‏ى نخست این سوره تمامى اسمى و چهره‏ى ثابت الهى است که حتى حمد آن نیز حمد الهى است و جهت خلقى و فعلى در آن نیست و مرتبه‏ى عالى این سوره است و از «یَوْمِ الدِّینِ» به بعد جهت فعلى دارد.

اللهم عجل لولیک الفرج

اللهم عجل لولیک الفرج

فرض کن حضرت مهدی به تو ظاهر گردد
ظاهرت هست چنانی که خجالت نکشی ؟
باطنت هست پسندیده ی صاحب نظری ؟
خانه ات لایق او هست که مهمان گردد ؟
لقمه ات در خور او هست که نزدش ببری ؟
پول بی شبهه و سالم ز همه داراییت
داری آن قدر که یک هدیه برایش بخری؟
حاضری گوشی همراه تو را چک بکند؟
با چنین شرط که در حافظه دستی نبری؟
واقفی بر عمل خویش تو بیش از دگران
می توان گفت تو را شیعه اثنی عشری؟؟

ذکرهای سوره حمد

مداومت بر قرائت تمامى سوره‏ى حمد و ذکر قرار دادن آن سبب حفظ قلب و تطهیر نفس مى‏شود و براى شفاى بیمارى‏هاى قلبى مؤثر است. هم‏چنین سبب قوت قلب مى‏شود و دلهره، اضطراب و وسواس را از دل مى‏زداید. سوره‏ى حمد را مى‏شود با بسمله به قصد سوره‏ى حمد یا بدون آن ذکر قرار داد.

در این سوره طلسماتى کارآمد وجود دارد و مى‏شود آن را براى حفظ و حرز به کار برد. فراز: «غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاالضَّالِّینَ» در باطل کردن سحر مؤثر است.

سوره‏ى حمد را مى‏شود ذکر ترکیبى که بسیار وسیع است قرار داد.

د

غرور

نخستین روزهای پس از ورود امام چگونه گذشت

از روز اول دیدار مردم با حضرت امام شروع شد. صبحها تا نماز ظهر ملاقات با آقایان بود، بعدازظهرها، بعد از نماز و نهار حضرت امام یک استراحت کوتاه می کردند و از ساعت 3 به بعد خانم ها برای دیدن امام می آمدند.

پایگاه اطلاع رسانی موسسه تنظیم و نشر آثار امام (ره): از روز اول دیدار مردم با حضرت امام شروع شد. صبحها تا نماز ظهر ملاقات با آقایان بود، بعدازظهرها، بعد از نماز و نهار حضرت امام یک استراحت کوتاه می کردند و از ساعت 3 به بعد خانم ها برای دیدن امام می آمدند. برخی خانم ها که جوان بودند در دیدار با امام در مدرسه علوی در شور و عشقی که به امام داشتند بی هوش می شدند

ابوالفضل توکلی بینا به سوالات متعدد در باره اولین روز ورود امام به مدرسه رفاه و اتفاقات بعد در مدرسه رفاه و مدرسه علوی  که در کتاب خاطراتشان به چاپ رسیده اینگونه پاسخ می گوید:

از همان روز اول دیدارها شروع شد؟ا

امام فقط یک شب در مدرسه رفاه خوابیدند و بعد به مدرسه علوی رفتند. روز  اول بعضی از آقایان کم لطفی کردند و به بچه‌هایی که ده پانزده روز نخوابیده بودند،  گفتند: خوب کار شما تمام شد، یعنی تشریف ببرید. در حالیکه خود ما از مؤسسین  مدرسه رفاه بودیم و برادران ما زحمت زیادی کشیده بودند. مرحوم حاج مهدی عراقی  شب خدمت امام رسید و از این ماجرا گله کرد. امام هم فرموده بودند: اعضای ستاد را  بیاورید نزد من. شب همه برادران ستاد درخدمت امام بودیم. امام رضوان الله تعالی علیه از برادران تشکر و قدردانی فراوانی کردند. از روز اول دیدار مردم با حضرت امام شروع شد. 

متن ادبی

خداوندا …
دقیق یادم نیست آخرین بار کی خود را پیدا کردم …
اما خوب یادم هست هرگاه که گم شدم ، دستم در دست تو نبود …

دهه فجر مبارکباد

گنج حمد

گنج حمد

در قرآن کریم چهار گنج نهفته است: «سوره‏ى فاتحه»، «آیة‏الکرسى» و آیات: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِکَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِما بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»⁽¹⁾ و نیز: «قُلِ اللَّهُمَّ مَالِکَ الْمُلْکِ تُؤْتِی الْمُلْکَ مَنْ تَشَاءُ وَتَنْزِعُ الْمُلْکَ مِمَّنْ تَشَاءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشَاءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشَاءُ بِیَدِکَ الْخَیْرُ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ. تُولِجُ اللَّیْلَ فِی النَّهَارِ وَتُولِجُ النَّهَارَ فِی اللَّیْلِ وَتُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشَاءُ بِغَیْرِ حِسَابٍ»⁽²⁾.

در بیست و چهار ساعت از شبانه‏ روز نباید از این چهار گنج غافل بود که کلید گشایش درهاى بسیارى را در خود دارد و هر در بسته‏ اى را مى‏شود با آن‏ها باز کرد و بن ‏بست در زندگى نداشت، ولى در این میان، سوره‏ى فاتحه برترین آن‏ها و در رأس است؛ چنان‏که روایت زیر از مقام شامخ آن‏ها پرده بر مى ‏دارد:

«روى جعفر بن محمّد ، عن أبیه، عن آبائه علیهم ‏السلام ، عن النبی صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله أنّه قال: لما أراد اللّه‏ أن ینزّل «فاتحة الکتاب»، و«آیة

---

1. آل عمران / 18.

2. آل عمران / 26 ـ 27.

الکرسی»، و«شهد اللّه‏» و«قل اللهمّ مالک الملک ـ إلى قوله ـ بغیر حساب» تعلّقن بالعرش، ولیس بینهنّ وبین اللّه‏ حجاب، وقلن: یا ربّ، تهبطنا إلى دار الذنوب، وإلى من یعصیک، ونحن معلّقات بالطهور وبالقدس، فقال: وعزّتی وجلالی، ما من عبد قرءکنّ فی دبر کلّ صلاة مکتوبة، إلا أسکنته حظیرة القدس على ما کان فیه وإلاّ نظرت إلیه بعینی المکنونة، فی کلّ یوم سبعین نظرة، وإلاّ قضیت له فی کلّ یوم سبعین حاجة، أدناها المغفرة، وإلاّ أعذته من کلّ عدوّ، ونصرته علیه، ولا یمنعه دخول الجنّة إلاّ أن یموت»⁽¹⁾.

خداوند سوره‏ى فاتحه و کریمه‏ هاى یاد شده را در عرش خود جاى داده بود؛ در حالى که پاک و وارسته بودند. وقتى خداوند خواست آنان را تنزیل دهد گفتند آیا ما را به محل معصیت نازل مى‏کنى؟! همان‏طور که ظالمان اگر بخواهند عالمى برجسته را مجازات کنند، وى را به شهرهاى دوردست تبعید مى ‏سازند تا گوشى شنواى سخن او نگردد و با چنین مجازاتى او را آزار مى‏ دهند؛ البته عالمى که عارف محبوبى نباشد، وگرنه عارفان محبوبى، مکان و زمان بر آن‏ها مؤثر نمى‏ افتد و آنان این توانایى را دارند که خود را به هر چیزى مشغول دارند و از آن به حقیقت لذت برند. این چهار گنج عرش نیز گویى خود را در تبعید مى ‏بینند. خداوند آنان را چنین دلدارى مى ‏دهد که هر کس شما را قرائت کند، او را وارد ساحت

---

1. مستدرک الوسائل، ج 5، ص 67 ـ 68.

قدسى مى‏ کنم. این بدان معناست که معصیت زمین با این آیات، پاک مى ‏شود؛ به ‏گونه ‏اى که پناه برنده‏ى به این سوره و کریمه ‏هاى یاد شده چنان از پاکى روشنا مى ‏گیرد که مى ‏تواند به معراج رود. ذکرهاى یاد شده اذکار اولیاى خداست که خود را با آن در برابر کفار و شیاطین مقاوم و تازه مى ‏سازند.

گفت ‏وگویى که در این روایت میان خداوند و سوره‏ى فاتحه و کریمه‏ هاى یاد شده است دلالت بر شناسا بودن آن‏ها دارد. آنان هم از وضعیت زمینیان آگاه هستند و هم ملکوتیان و برتر از آن را مى ‏شناسند که چنین سخن مى‏ گویند. خداوند به آنان مى‏ فرماید معاصى زمینیان با شماست که قابل دفع است و آدمیان به وسیله‏ى تمسک به شماست که مى‏ توانند خود را به میدان قدس برسانند. کارگشاى ناسوت به ملکوت این چهار امر قدسى است.

طلیعه‏ ى قرآن کریم

طلیعه‏ ى قرآن کریم

سوره‏ ى حمد ورودگاه قرآن کریم است و کسى که نتواند به سوره‏ى حمد وارد شود و با آن انس گیرد، به هیچ یک از سوره‏ هاى دیگر دسترسى نخواهد داشت.

سوره‏ى حمد واژگان اندکى دارد و جزو سوره‏ هاى قصار است، ولى همین که در چیدمان سوره‏ ها، نخستین سوره‏ى قرآن کریم قرار گرفته است، برترى والاى آن را مى ‏رساند. در ادبیات گفته مى ‏شود: «زیادة الالفاظ تدلّ على زیادة المعانى»، ولى در سوره‏ى حمد این اصل به تخالف ثابت است و کثرت واژگان دلیل بر شدت نزول و قلت آن بر شدت ظهور دلالت دارد و هرچه لفظ کم‏تر و کوتاه‏ ترى به میان آید، معناى آن بیش‏تر و بلندتر است.

قرآن کریم نسبت به سوره‏ى حمد شدت نزول دارد و بسیار نازل و

پایین شده است. سوره‏ى حمد در بالادست‏ها مانده و این‏قدر پایین نیامده است. سوره‏ى حمد چون شدت در ظهور دارد، هفت برابر بیش‏تر بر قرآن کریم سنگینى دارد. وزنى که با سنجش دقیق به دست آمده است. آن هم سنجش دقیق مقام عصمت:

«ابن أبی جمهور فی درر اللآلی: عن رسول اللّه‏ صلى‏ الله ‏علیه ‏و‏آله ، أنّه قال: لو أنّ فاتحة الکتاب وضعت فی کفّة المیزان، ووضع القرآن فی کفّة، لرجحت فاتحة الکتاب سبع مرّات»⁽¹⁾.

فهم برخى از روایات بسیار مشکل است. صعب و مستصعب بودن زبان این روایات که بیش‏تر در باب ولایت و توحید است سبب شده است هرچه بر آن مطالعه شود معناى آن چموشى کند و رام قدرت اندیشه نشود. این روایت میزان و ترازویى به میان آورده است که مى‏تواند ارزش سوره‏ى حمد و ارزش دیگر سوره ‏هاى قرآن کریم را به سنجش گذارد. در عصر غیبت، چون مردمان از برکت حضور معصوم محروم هستند، فراوانى از دانش ‏ها و ابزارهاى سنجش را از دست داده‏ اند و راهى براى ورود به علم نمى ‏گشایند؛ زیرا در زمان غیبت، راه علمى به معناى اطمینان باز است، اما راه علم و یقین باز نیست.

سوره‏ى حمد یک موجود و یک حقیقت است. حقیقتى که شناسا و ناطق است. حقیقى که خواننده‏ى خود را مى‏بیند. سوره‏ى حمد مرکبى بر کاغذ نیست، بلکه حقیقتى است که مى ‏شود با آن دوست و رفیق شد و به

---

1. مستدرک الوسائل، ج 4، ص 330.

مرور زمان با آن انس گرفت. آیا کسى که سوره‏ ى حمد را در جیب خود دارد و بدى خویش را حتى از کودکى پنهان مى‏ دارد باور مى‏ کند حقیقتى زنده با اوست تا ملاحظه‏ ى حرمت او را داشته، در پیشگاه آن خودنگه‏ دار باشد و خویش را به گناه نیالاید.