تقسیم سوره به اسم وفعل

تقسیم سوره به اسم و فعل

سوره حمد بر دو قسم اسمى و فعلى است. اسم و فعل حق تعالى در سوره‏ى حمد به صورت امتزاجى آمده است. باید توجه داشت منظور از اسم و فعل، اصطلاح آن در دانش «اسماء الحسنى» است و نه اصطلاح ادبى آن.

این سوره با اسم شروع مى‏شود؛ زیرا اسماى حق تعالى بر فعل او پیشى دارد. هم‏چنین در صدر سوره بیش‏تر اسماى حق تعالى آمده و پایان سوره بیش‏تر با فعل همراه است و این نیز به سبب برترى اسما بر افعال است.

«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ» تمامى پنج اسم حق تعالى است و «الْحَمْدُ»

اسم است. «لِلَّهِ رَبِّ» اسم است و «الْعالَمینَ» فعل است. «الرَّحْمنِ الرَّحیمِ. مالِکِ»اسم است و «یَوْمِ الدِّینِ» فعل است و «إِیَّاکَ » اسم است و «نَعْبُدُ»فعل است «وَإِیَّاکَ» اسم است و «نَسْتَعینُ. اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ. صِراطَ الَّذینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلاالضَّالِّینَ»فعل است؛ به‏جز ضمایرى که در این بین است و اسم است.

سوره‏ى حمد داراى دو چهره‏ى ثابت و متغیر یا اسم و فعل است. نیمه‏ى نخست این سوره تمامى اسمى و چهره‏ى ثابت الهى است که حتى حمد آن نیز حمد الهى است و جهت خلقى و فعلى در آن نیست و مرتبه‏ى عالى این سوره است و از «یَوْمِ الدِّینِ» به بعد جهت فعلى دارد.