سیرسرخ(شهددل)3

شاهدان جمع بر سه گروه مى ‏باشند: فرشتگان، صاحبان علم و خداوند متعال. قرآن کریم مى‏فرماید: «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَالْمَلاَئِکَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِما بِالْقِسْطِ لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ»⁽¹⁾. آیه‏ى شریفه مى‏فرماید خداوند هم شاهد خود است و هم مشهود خود. آیا مى‏شود کسى به خود شهادت دهد؟ در این‏جا میان شاهد و مشهود تفاوت در

---

1. آل عمران / 18.

مرتبه و تعین است. این «اللَّه» که مقام جمعى است بر یگانگى و وحدت ضمیر در «أَنَّه» که مقام احدیت است و بر توحید: «لاَ إِلَهَ إِلاَّ هُو» شهادت مى‏دهد و مقام جمعى است که احدیّت را یکى مى‏داند و به وحدت واحدى و احدى او شهادت مى‏دهد. ذکر تهلیل معنایى بسیط دارد و براى همین است که وقف بر آن جایز نیست.

سنگینى شهادت سبب شده است ذکر تهلیل در میان اذکار الهى از سنگین ‏ترین و ثقیل ‏ترین آن‏ها باشد. برخلاف صلوات که سنگینى ندارد و مى‏ شود آن را فراوان گفت. ذکر صلوات ذکر تازگى ‏هاست و فرد بیمار و کسى که ضعف اعصاب دارد با گفتن آن آرام و سبک مى‏شود؛ برخلاف ذکر «لا إله إلاّ اللّه» که حتى لفظ آن نیز سنگین است و نمى‏توان آن را با شماره‏ى بالایى آورد و زبان را به لُکنت مى ‏اندازد. هر ذکرى که تلفظ آن لکنت ‏آور و لفظ آن سنگین باشد، معناى آن نیز سنگین است. این ذکر به سبب اهمیت و ثقیل بودن آن در نماز تعبیه شده است تا با تکرار، تمرین، توجه، حضور قلب، رو به قبله بودن، داشتن وضو و طهارت و همراه شدن با دیگر اذکار در جان نمازگزار فضایى را براى نهادینه شدن بگشاید تا بلکه آدمى شاهد آن باشد.

هر یک از شهودهاى گفته شده داراى وجدى خاص و مزه ‏اى ویژه است که با دیگرى تفاوت فراوانى دارد. براى نمونه شهود رؤیتى که بارقه ندارد با شهودى که همراه با بارقه است متفاوت است. اولیاى خدا شهادت را خوراک جان خود قرار مى‏دهند و شهادت است که رزق آنان است. کسى که شهادت دارد از آن توان مى‏گیرد و براى همین است که اشتها به غذاى مادى در او کاهش مى‏یابد. کسى که ذکرى نداشته باشد نیز

به پرخورى مبتلا مى‏گردد و نداشتن ذکر از عوامل گرایش به پرخورى است. ذکر براى اولیاى خدا قوت و غذاست و براى همین است که مى‏توانند به نان خشک جو بسنده کنند.