سیرسرخ(شهددل)2

شهادت ایمانى خود داراى دو سطح است: ادراکى که مربوط به عقیده و باور مى ‏شود و دیگرى قلبى و رؤیتى. شهادت رؤیتى آغازگاه شهادت حقیقى است؛ همان‏طور که فقیه نیز شهادتى را معتبر مى‏ داند که مستند به یکى از حواس باشد و صرف علم را که از هر طریقى حاصل شود، براى اداى آن بسنده نمى‏ داند.

عارف شهادت به اسلام را شهادتى عام، و شهادت ایمانى را که شهادت به ولایت است شهادت خاص مى‏داند. اعتقاد به ولایت یا ادراکى است و یا شهودى. کسى که شهادت وى بر اساس رؤیت است تازه به باب ولایت وارد مى ‏شود و مى ‏تواند در این وادى که پى‏ ها بریده ‏اند سلوک نماید. ولایت در کسى زنده مى ‏شود و مى ‏روید که به «عشق» رسیده باشد. و کسى تا نبیند، عاشق نمى‏ شود. کسى که ولایت را بر اساس بیّنه و برهان مى ‏فهمد عاقلى است که به عشق نرسیده است. برهان را براى کسى مى‏آورند که چشمى کور و پایى راجل دارد و تنها حاکى را فهم مى ‏کند و دست وى از محکى و معنون کوتاه است.

کسى که «قلب» دارد و به «رؤیت» رسیده و «عشق» در او زنده شده است و «ولایت» را مى ‏فهمد تازه داراى مقام احسان شده است. محسن کسى است که «شاهد» و رائى است و اوست که مى‏تواند «شهادت» دهد. صاحب رؤیت مى ‏شود داراى بارقه نباشد و مى‏شود برق شهادت بارقه ‏اى بر قلب او آورد. تیغ شهود دل وى را مى  ‏شکافد و البته در این شکن‏ ها شهد شیرین شهود را نیز مى‏یابد. میوه‏ى شهادت «سکینه» و «وقار» است.

شهادت داراى دو چهره است: شهادت ظاهر و شهادت باطن‏ و نیز: شهادت اول، شهادت آخر. این گونه است که جناب خواجه در شهادت خود از اسماى چهارگانه نام مى‏برد که جمع میان ظاهر و باطن است.

چهار اسم یاد شده از اسماى تقابلى حق تعالى است و نه از اسماى فرد و بدون تقابل که با هم جمعیت دارد. باید توجه داشت تقابل این اسما در مرتبه‏ى حد و تعین است وگرنه در مرتبه‏ى ذات حق تعالى تمامى اسما عینیت دارد.

کسى که شهود دارد چنان‏چه هم شهود ظاهر داشته باشد و هم شهود باطن و هم شهود اول و هم شهود آخر به او «شاهد جمع» مى‏گویند. وى داراى جمعیت شهود است. شاهد جمع در برابر «شاهد فرد» قرار دارد که تنها چشم براى دیدن یک سو و یک جهت دارد و نمى‏تواند تمامى حیثیت‏ها را با هم حفظ کند.