اسم بودن الحمد

اسم بودن «الْحَمْد»

«الْحَمْد» از اسم‏ هاى خداوند است، اسمى جمالى است که هم وصف حق و هم وصف خلق واقع مى‏شود. چون تمامیت کمال را دارد، نفى نقص لازم آن است و براى همین است که با تسبیح مى‏ آید: «وَإِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلاَّ یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَکِنْ لاَ تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ»⁽¹⁾.

اثبات تمامیت کمال براى حق تعالى با نفى نقص و تسبیح ملازمه دارد و «الْحَمْد» صرف تعظیم نیست، بلکه تعظیمى است که تنزیه، تقدیس و تسبیح را به همراه و به صورت ملازمى دارد و هیچ گونه تنقیصى در «الْحَمْد» قابل لحاظ نیست. همواره چنین است که تسبیح با حمد و حمد با تسبیح همراه است. «الْحَمْد» وصفى جمالى است که و همیشه این کارهاى جمالى است که مورد ستایش و تحمید قرار مى‏گیرد. «الْحَمْد» از اسماى کمالى است که جمال آن جلال را همراه دارد.

خصوصیت دیگرى که در «الْحَمْد» اعتبار دارد این است که جمال

---

1. اسراء / 44.

عالى آن طیّب است و هیچ گونه حظوظ نفسانى؛ مانند تملق، ریا و خست در آن نیست؛ چنان‏که مى ‏فرماید: «وَهُدُوا إِلَى الطَّیِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَهُدُوا إِلَى صِرَاطِ الْحَمِیدِ»⁽¹⁾؛ صراط حمید راهى طیب است. یعنى راهى است که آزاد منشى و آقایى دارد و راه بزرگان و وارستگان آزاد و حرّ است و قیدى براى آن نیست و شرطى در آن نهاده نمى‏شود و خالى از هر گونه حظوظ نفسانى به‏ ویژه منت است و از شایبه‏ى هر گونه طمع و طلبى خالى است.