آثار ذکر4

البته تکرار آن در موارد خاص داراى عدد است و به شماره‏ى نام ذکرپرداز یا نام مشکل یا اسماى حق تعالى تغییر مى‏یابد. اما در موارد عام، آن را بدون عدد خاص و در هر ساعتى از شبانه ‏روز مى‏توان گفت.

اما گفتن این ذکر آداب و شرایطى دارد که شرایط عام آن را در کتاب «دانش سلوک معنوى» و نیز کتاب «دانش ذکر» آورده ‏ایم و پاک بودن نفس از حرام و از خبایث، کدورت‏ ها و کینه‏ ها و خلوت نفس و ذهن از شرایط اولى تأثیر آن و سپس مداومت چهل روزه بر آن است. منظور از دوام نیز خلوت دل است؛ به این معنا که به هنگام پرداختن به آن، در دل جز این اسماى کلى الهى ننشیند و جز به هدف و قصدى که از گفتن آن دارد، به چیز دیگرى توجه نکند.

البته اولیاى الهى بر این ذکر بدون هیچ گونه قصدى مداومت دارند و آن را مى‏گویند اما نه براى حصول اثر و نتیجه ‏اى خاص. آنان آثار جمعى این ذکر شریف را در اختیار دارند بدون آن که قصد، غایت و جهتى از تحقق به آن داشته باشند. مرتبه‏ى یاد شده عالى ‏ترین مرتبه‏ى کام‏جویى از

این آیه‏ى مبارکه است و ذکر وى جمعى است؛ همان‏طور که بسم اللّه‏، تمامى اسماى الهى را در بر دارد و ذکرى اطلاقى است که به چیزى مقید نیست. مداومت بر این ذکر و به تدریج به صورت دایمى با آن همراه شدن، سبب انس با این آیه‏ى فتح الفتوح قلب مى‏گردد. انسى که براى رفاقت و عشق است، نه براى استفاده و رفع نیازها؛ با آن که باب الحوائج است. چنین کسى خود ظهور اسم اعظم مى‏گردد؛ چرا که هم کلیات اسما و هم اطلاق ذکرى و اسم جمعى را با خود دارد و همین اطلاق آن، این ذکر را افضل اسما و اذکار الهى قرار داده است؛ چنان‏که در تلفظ نیز تنها یک بسط و یک ریتم دارد، برخلاف لا اله الا اللّه‏ که مرکب از قبض و بسط است.

مهم‏ترین نکته در انس با «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم» همین است که کسى بتواند خود را به مقام اطلاق این اسم برساند و خود را مقید به درخواست حاجتى ننماید. در این صورت است که این ذکر، انس با قلب مى‏آورد و این آیه‏ى شریفه حتى در حال خواب ذکرپرداز، در باطن او کارپردازى دارد و به او قوت قلب و صفای دل میدهد.