تربیت محققان شایسته

تربیت محققان شایسته

در این زمینه باید اختلافات سلیقه‌ای، قومی، نژادی و طبقاتی و... که متأسفانه فراوان است و انجام کارهای گروهی را ناممکن می‌سازد کنار گذاشت؛ هرچند بعید است که عده‌ای واقعا با هم همراه شده و به یک کار بپردازند؛ چرا که کارهای تحقیقی ما هنوز در اول راه است و برای تحقیق در حل مشکل، نخستین مشکل ما مصرفی بودن همین افرادی است که به اصطلاح محقق نامیده می‌شوند.بر این اساس، باید محققانی را گزینش نمود و پس از شناسایی نقاط مشترک، خصوصیات هر یک را جداگانه ضبط نمود و سپس با توجه به اشتراکات آن‌ها، گروهی منسجم را تشکیل داد و برای تحقیق در این امر از آنان کمک گرفت.در این مورد باید هیچ یک از مشکلات ریز و درشت افراد گزینش شده را نادیده نگرفت و به هر یک از آنان اهمیت داده شود و به همهٔ مشکلات آنان رسیدگی گردد و موانع آنان تا جایی که امکان دارد رفع شود و به‌تدریج بر تربیت آنان برای اهداف معرفی شده همت گمارد. تشکیل چنین هستهٔ علمی، ذوقی تربیتی و پرستارگونه می‌طلبد و حوصله و تحملمی‌خواهد و از این جهت انجام و ادارهٔ این مهم از عهدهٔ هر کسی بر نمی‌آید.

راه چاره

راه چاره

ما برای بیرون کشیدن جامعه از مصرفی بودن و سوق دادن آن به تولیدی شدن باید درد به آن تزریق کنیم. البته جامعهٔ فعلی ما آن‌قدر درد دارد که نیازی به این کار نیست اما جامعه باید احساس درد داشته باشد و دردمند گردد و به عبارت دیگر عضو ادراکی آن را باید تحریک نمود. برای این کار باید هر فردی را با دادن آگاهی لازم متوجه دردهای خویش نمود. برای این منظور لازم است مردم را از نشانه‌های بیماری آگاه کنیم تا خود با توجه به آن نشانه‌ها به فکر درمان آن برآیند.

راه دیگر این است که حس مسؤولیت‌پذیری آنان را تقویت نماییم و جامعهٔ فعلی را که از پذیرش مسؤولیت و پاسخ‌گو بودن می‌گریزد را به جامعه‌ای مسؤولیت‌پذیر تحویل بریم. باید ازنیازهای اولی که محسوس جامعه است آغاز کرد و چون مردم به صورت قهری به سلسله مسایلی نیازمندند، برای دستیابی به لوازم مورد نیاز خود از هیچ کوششی دریغ نمی‌ورزند و می‌توان مسؤولیت‌ها را در راستای نیازمندی‌های مردم و فعالیت‌های نیازمندان قرار داد و برای نمونه، کارهای صنعتی، فنی، هنری و به‌خصوص علمی و فرهنگی را در جامعه رونق بخشید و به آن اهمیت داد و حقوق و امکانات صنعت‌گری و هنرمندی و... را افزود و از اهمیت و رونق کارهای کاذب و بدون کاربرد کاست تا مردم به‌سوی کارهای کاربردی روی آورند. برای مثال، اگر مردم را به واسطهٔ پول به کارهای فرهنگی و علمی سوق دهیم، به تدریج می‌توانیم آن‌ها را با حقایق علمی و معنوی آشنا سازیم و این‌جاست که در افق دید مردم دنیایی وسیع‌تر و حقیقی‌تر باز می‌شود و چون سطح آگاهی بالا می‌رود، از مشکلات طرح مسایل عمیق‌تر کاسته می‌شود.

البته، این امر نظر و طرحی بیش نیست و باید پیش از طرح و نظریه‌پردازی آمارهای واقعی مورد بررسی قرار گیرد و سپس به طرح مورد نظر که با حل مشکل متناسب باشد پرداخت.

همراه نبودن با دردمندان

 یکی از عواملی که سبب می‌شود به درد توجه نگردد فراموش کردن دردمندان و همراه نبودن با آنان است. اگر کسی خود درد نداشته باشد و با دردمندان نیز زندگی نکند و رنج زندگی آنان را نبیند، هیچ دردی را احساس نمی‌کند. غفلت از دردها انسان را به هلاکت می‌رساند؛ همان‌طور که غفلت از ذکر خدا ما را به گناه می‌کشاند. ما باید گاه در خود درد ایجاد کنیم و دردها را تکرار نماییم و از این روست که بزرگان دین ما (رضوان اللّه علیهم اجمعین) تأکید بسیاری دارند که به دشت و دمن و به کوه و چمن بروید و با مردم زندگی کنید و در جنگل و بیابان آیید تا درد دار و دردمند شوید و فکر و اندیشهٔ آدمی خلاق و شکوفا شود و به کار افتد و تنور انسانیت به گرمی گراید و انسان خام را پخته نماید تا پس از آن به دیگر سازی رو آورد و در نتیجه، سلامت جامعه تأمین شود.اهل فکر، اندیشمندان، روحانیان و دانشمندان واقعی که هم درد دارند و هم دردمندی، هم فکر دارند و هم روشنفکری، هم علم دارند و هم ذکر، باید با دردمندان جامعه همنشین باشند. البته، عموم مردم و همهٔ موجودات نیز در کمک به انسان در یافتن مشکلات و چشیدن رنج‌ها مفید هستند؛ به شرط این که خود را در میان آن‌ها قرار دهیم و با آنان همدل و همراه باشیم.

سرگرمی‌های واهی

 

سرگرمی‌های واهی

یکی دیگر از موارد غفلت ساز، سرگرمی‌های کاذب است. اشتغال به بسیاری از برنامه‌های رسانه‌های گروهی، جمعیت‌پردازی، کثرت‌گرایی، تنهایی‌های بی‌مورد، اندیشه‌های خودمحور، بحث از فروع بی‌نتیجهٔ علمی، و نیز برخی امور صنعتی، فنی، حرفه‌ای و هنری، مشغول شدن به جمع زیورآلات و زینت‌های دنیایی و ساختگی، تفریحات نابجا و ناسالم، ورزش‌های دروغین و هنرهای بی‌فایده و بدون کاربرد، برنامه‌های رایانه‌ای یا بازی‌های کامپیوتری، اینترنت با تنوع بسیاری که در داده‌های خود دارد... همه و همه نمونه‌هایی گویا برای غافل کردن مخاطبان از مشکلات و فراردادن مردم از درک دردهای واقعی خود است و گاه برخی از این برنامه‌ها به عمد و با حمایت گروه‌های حاکم ساخته می‌شود یا در جامعه تبلیغ می‌گردد و یا گروهی خاص را به خود مشغول می‌دارد.

عوامل غفلت از درد

عوامل غفلت از درد

باید در پی چاره برای ادراک درد بر آمد تا به ایجاد یا به تکمیل و ترمیم درد پرداخت، در بسیاری از اوقات، آدمی غافل از درد است و چنین نیست که همهٔ علایم بیماری را بداند و از آن غافل می‌شود. در این‌جا شایسته است برخی از موارد غفلت و اسباب آن یادآوری‌گردد.

رفاه طلبی

جامعه‌ای که در پی راحتی و رفاه است و حاضر نیست تا به خود سختی دهد هیچ گاه در پی این نیست که درد داشته باشد و اگر به حسب اتفاق دردی به او برسد سعی در ازاله یا تسکین آن دارد و وقتی کسی از سختی گریزان بود و پیوسته خود را با راحتی قرین کرد، همیشه غرق در اموری است که او را از درد و رنج می‌رهاند یا او را غافل می‌سازد و چنین شخصی در پی درمان بر نمی‌آید و در نتیجه فرهنگ مصرف در جامعه رشد می‌یابد و این بیماری بسیار مسری است و در کم‌ترین زمان ممکن، همهٔ جامعه را در خود غرق می‌نماید.

عقل و اندیشه مخالف استفاده از امکانات نیست و کسی که امکانات و لوازم در دست ندارد همانند کور بی عصایی بیش نیست و از اینرو باید در فکر تهیهٔ امکانات بود و در فکر پیشرفت و عوامل کار برآمد ولی نباید به رفاه‌طلبی و راحت‌جویی و غفلت‌گرایی دچار شد و باید از زیست راحت‌مآبانه و زندگی بی‌درد گریخت. البته باید توجه داشت که گاهی خود امکانات و مقدمات کار نیز موجب غفلت و فراموشی می‌شود و با تهیهٔ امکانات باید مواظب بود که به این آفت دچار نشد و باید در مجموع از لوازم غفلت پرهیز داشت.

عصاره وجود

دردمندی و مشکلات اجتماعی 4- ضرورت دردمندی3

 با ادراک درد است که می‌شود بیمار را برای مراجعه به پزشک برانگیخت. می‌توان ادراک دردمندی را تقویت نمود و درد را چنان شدت بخشید که مبتلا به بیماری به پزشک رجوع کند و از همین جا می‌توان گفت کسانی که همواره سعی در تسکین درد با مسکن دارنداشتباه می‌کنند؛ زیرا درد و دردمندی نعمت و موهبتی الهی و در راستای اقتضای حکمت الهی است و افزون بر این، درمان‌های غیر طبیعی؛ مانند تسکین و از بین بردن دردها و...، هرچه که باشد، همه کفران نعمت الهی است؛ زیرا انسان با رو آوردن به درمانی غیر طبیعی، از درمان واقعی آن بیماری غافل می‌شود.

بنابراین، نه تنها نباید درد را تسکین داد یا از بین برد بلکه باید به تشدید آن پرداخت تا جایی که انسان را به فکر علاج و درمان اصلی و واقعی آن بر انگیزد.بر این اساس، کسانی که کار مصرفی می‌کنند نه تولیدی، کسانی هستند که درد یا دردمندی ندارند و یا ادراک درد را از دست داده‌اند یا وسیلهٔ ادراکی و زمینه‌های علمی آن را نابود ساخته‌اند؛ زیرا وجود این زمینه‌ها غیر از دارایی درد است. کسی دردمند است که علاوه بر آن که درد دارد، آن را می‌فهمد، و می‌یابد که درد دارد و در حقیقت، درد را می‌چشد و آن را لمس می‌کند. گاه نیز با وجود درد و ادراک درد و دردمندی، زمینه‌های انحرافی موجب می‌شود تا به فکر درمان نباشیم.

دردمندی و مشکلات اجتماعی 3- ضرورت دردمندی2

پیش از هر کار باید به آگاه‌سازی و دردمند کردن افراد جامعه پرداخت؛ زیرا تا درد نباشد، کسی به فکر و چاره‌جویی رو نمی‌آورد و چون مهم‌ترین شاخصهٔ تولید، تفکر است، هیچ تولیدی بدون تفکر ایجاد نمی‌شود و پایان جامعه‌ای که مغز متفکر و نظریه‌پرداز نداشتهباشد، به قهقرا، فلاکت و هلاکت می‌انجامد.باید دانست که دردمندی و احساس کمبود و کاستی، مایهٔ نجات انسان است و در بسیاری از موارد، شکست مایهٔ پیروزی است؛ البته، برای کسی که امیدوار باشد و از تجربه‌های گذشته در آینده بهره‌ور گردد و ما امروز بیش از هر زمان دیگری به دردمندی نیاز داریم. البته ما در امروز بیش از هر زمان دیگری بیمار هستیم اما چشم بر بیماری خود بسته‌ایم و خود را نیازمند درمان و بازیافت سلامت خویش نمی‌دانیم.

چگونه می‌توان خود را دردمند نمود؟ باید دید منشأ بی‌دردی چیست و سبب آن کدام است و چه امری اتفاق می‌افتد که کسی در خود احساس درد می‌کند؟ علت درد کشیدن، بیمار بودن است ولی چگونه می‌شود درد را احساس کرد؟ منشأ درد چیزی جز کمبود و احساساس نیاز و بیماری نیست و تنها عامل دردمندی همین دو امر است.

دردمندی و مشکلات اجتماعی 2- ضرورت دردمندی

کار مونتاژ با کار تولیدی و نو متفاوت است. مصرف نمودن عافیت‌طلبی است و تولید با کوشش و رنج همراه است و از این رو کارهای مصرفی خواهان زیادی دارد تا کارهای تولیدی.ویژگی جامعهٔ فسیل شده مصرفی بودن آن و ممیزی جامعهٔ پیشرفته تولیدی بودن است.

با حفظ این مقدمه، نگاهی به حوزه‌های علمی کشور می‌اندازیم تا نوع کار آنان مشخص گردد. آیا حوزهٔ ما حوزه‌ای مصرفی است یا حوزه‌ای تولیدی که در آن علم تولید می‌شود و تحقیق تازه را ارج می‌نهد. نوشتن کتاب یا مقاله حتی برای روزنامه چندان آسان و راحت نیست ولی خواندن روزنامه آسان است. تا فردی قلم به دست نگیرد قدر زحمت صاحب قلم رانمی‌داند. گاه برخی از نویسندگان بارها نوشته‌های خود راپاک‌نویس می‌کنند تا خواننده هرچه راحت‌تر و بیش‌تر به مقصود وی نزدیک شود و سعی‌می‌کند تا دید و افقی تازه از بحث را برای او بگشاید و مخاطب و گفته‌خوان را با خود همراه سازد.

هر اندازه که کارهای تولیدی جامعه بیش‌تر باشد، مشکلات آن افزون‌تر می‌گردد اما جامعهٔ عاری از تولید که مصرفی است کم‌تر دارای درد می‌گردد و این اصل در همهٔ رشته‌های کاری صدق می‌کند و زمینه‌های متفاوت اقتصادی، صنعتی و تحقیقات و کاوش‌های علمی را در بر می‌گیرد. جامعهٔ مصرفی بی‌درد است و مشکلی را احساس نمی‌کند و به ظاهر مشکل حادی ندارد اما بزرگ‌ترین بیماری آن این است که درد ندارد. جامعه‌ای که بی‌درد است در پی درمان نمی‌رود و این بیماری که نشانه‌های آشکاری دارد روزی به طور جدی آن جامعه را از پای در می‌آورد.

دردمندی و مشکلات اجتماعی -1

تولید علم و دانش از ویژگی‌های جوامع مدرن و آزاد است. مطالعه بر این جوامع نشان می‌دهد که آن‌چه آنان را برای رسیدن به پیشرفت و ترقی به «تفکر خلاق» برانگیخته، داشتن دردی بزرگ در درون جامعهٔ آنان بوده است. توان‌مندی در تولید دانش، داشتن درد و هم‌چنین غفلت نداشتن از درد را لازم دارد و دردمندی و دوری از رفاه‌زدگی است که «تفکر» را «خلاق» و «بارور» می‌سازد.در این راستا، هرگونه رفاه طلبی، سرگرمی‌های واهی و همراه نبودن با دردمندان به خودی خود در دوری انسان از درد و در نتیجه «نیندیشیدن» و نداشتن فکر و بارور نبودن مؤثر است.کتاب حاضر با خاطرنشانی این نکته، راه چارهٔ برون‌رفت از جامعهٔ مصرفی به جامعه‌ای تولیدی را معرفی می‌کند و در این زمینه بر تربیت محققانی شایسته تأکید می‌ورزد و شیوهٔ گزینش و کارآمد ساختن آنان را توضیح می‌دهد و در پایان، نمایه‌ای از دردها و بایسته‌های حل معضلات و چالش‌های موجود جامعه و به‌ویژه حوزه‌های علمی را ارایه می‌دهد.